Neden Rastgele Şekillere Anlam Yükleriz? Apofeni Nedir?

Bulutlarda belirli şekiller (hayvanlar, yüzler ve diğer desenler) görürüz. Çoğu zaman bir kayaya bakıp bu insan yüzüne benziyor diyebiliriz. Rastgele karalanmış bir kağıtta şekiller görebiliriz. En çokta kahve falında şekilleri görürüz. Peki nedir bizi kahve telvesinde şekiller görmeye iten ve onları yorumlayıp geleceği görmenin mümkün olduğunu düşündüren. Öncelikle

Apofeni Nedir? Ona bakalım.

Takımınızın maçını izliyorsunuz ve maçı kazanıyor.  Fark ettiniz ki çorabın tekini ters giymişsiniz. Şöyle düşünüyorsanız çorabı mı ters giydiğim için maçı kazandık. İşte bu bir apofeni örneğidir. Rastgele olan olayları birbirine bağlamak yani bir sanrı yaşamak apofeni deneyimi diyebiliriz. Amerika da her yıl binlerce kişi pek çok şeyin üstünde Hz İsa figürünü görmektedir. Mesela bir domatesin rengi oturmamış bölümünde veya bir ekmeğin üstünde. Peki neden zihnimiz bunu yapar.

Psikologların apofeni (gerçekte orada olmayan bağlantıları ve kalıpları görme eğilimi) dedikleri , komplo teorilerine yol açar. —George Johnson

Neden rastgele olan şeylerde anlamlı şekiller görürüz?

Bunun kesin bir cevabını bilim insanları şu anda veremiyor. İnsanların yaptığı bu olay avcı toplayıcı atalarımızdan miras gibi gözüküyor. Bir avcı pek çok olguyu ve ipucunu birleştirip avına ulaşırdı. Bu avın izlendiği yolla birlikte bir içgüdüsel yaklaşımdı. Kısaca insan hayatta kalmak için an içinde rastgele olayları bir kalıpta birleştirme eylemi geliştirmiş olabilir. 

[post_ad]

Antik toplumlar şekilleri ve rastgele olayları birleştirerek geleceğe dair ipucu yakaladığına inanıyor gibi gözüküyorlar. Bunlara en iyi örnek şamanlar olabilir. Carl Jung'un bu konuyla ilgili anlamlı rastlantı dediği olayları da eklersek bu konuyu derinlemesine düşünmemiz gerekmektedir. 

Rastlantının çok daha derin anlamları olabilir bunu tabii ki bilemeyiz. Ama kim ne derse desin bulutlarda şekiller bulmaya devam edeceğiz gibi gözüküyor :)